Phần lớn căng thẳng diễn ra tại Biển Đông và biển Hoa Đông là do Trung Quốc tuyên bố toàn bộ hay một phần chủ quyền, tranh chấp với Việt Nam, Phillipines, Brunei và Malaysia. Bắc Kinh đã khiến các quốc gia Đông Nam Á lo ngại khi tuyên bố "lợi ích cốt lõi" ở Biển Đông.

Báo cáo với tiêu đề “Khủng hoảng và lòng tin: Các nước lớn và an ninh hàng hải tại châu Á Thái Bình Dương – Ấn Độ Dương” được Viện The Lowy Institute của Australia đưa ra ngày 28/6 đánh giá. Báo cáo cũng không loại trừ khả năng xảy ra xung đột trên Biển Đông do những vụ đụng độ của Trung Quốc với các nước trong khu vực.

Theo Medcalf và Heinrichs, tác giả chính của báo cáo, cần phải có những nỗ lực mới để xây dựng niềm tin trong khu vực, các đường dây nóng về an ninh biển là cần thiết giữa Mỹ và Trung Quốc và giữa Nhật Bản và Trung Quốc để kịp thời đối phó với bất kỳ xung đột nào xảy ra.


"Có một nhu cầu cấp thiết trong việc cải thiện và thực sự sử dụng các kênh liên lạc giữa Trung Quốc với các cường quốc quân sự khác", chuyên gia Medcalf nói.
Nhận định chung của nhóm chuyên gia thuộc Viện Lowy là các tuyến đường biển tại Ấn Độ-châu Á Thái Bình Dương đang ngày càng trở nên chật chội, là chủ đề gây tranh cãi và rất dễ bị tổn thương bởi xung đột vũ trang. Các lực lượng hải quân và không quân tại khu vực này đang được tăng cường, trong bối cảnh sức nặng chiến lược trong cán cân kinh tế đang thay đổi theo hướng lệch đông.

Bản báo cáo nghiên cứu về các nước lớn và an ninh hàng hải ở Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương được xuất bản khi Trung Quốc đang chuẩn bị chạy thử tàu sân bay đầu tiên, có thể trong tuần này.

Trong một diễn biến khác, ngày 25/6, tại Bắc Kinh, với tư cách là đặc phái viên của Lãnh đạo cấp cao Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Hồ Xuân Sơn đã gặp Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Đới Bỉnh Quốc để chuyển ý kiến của lãnh đạo Việt Nam tới lãnh đạo Trung Quốc về quan hệ hai nước và tình hình Biển Đông thời gian gần đây. Theo đó, Việt Nam đề nghị Trung Quốc không có những việc làm gây phức tạp thêm tình hình, không để vấn đề Biển Đông ảnh hưởng đến quan hệ hai nước.

Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn cho biết, vòng đàm phán thứ7 trong tiến trình đàm phán "Thỏa thuận về các Nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa Việt Nam-Trung Quốc” sẽ được tổ chức tại Hà Nội trong thời gian sắp tới.